Öfke, eminim şu zamana kadar hepimizin bir kez de olsa damarlarında hissettiği bir duygu. Bana kalırsa bir insanın en yoğun hissettiği duygu olabilir. Birisine, bir şeye, bir düşünceye karşı yönlendirilmiş olabilir, onlar yüzünden kaynaklanabilir. Bu kadar yaygın olan bir duyguyu nasıl sanata dökeriz peki? Bu yazımızda öfkenin her rengini en güzel anlattığını düşündüğüm eserleri size sunmaktan büyük keyif aldım. İyi okumalar…
Oku: Ses ve Öfke / William Faulkner
“Bir ailenin başına bu kadar çok şey mi gelir?” dedirten türden bir aile dramı. Bütün ailenin içinde ve derinlerinde topladığı, kadere karşı olan öfkelerini anlatıyor. Nobel Ödüllü Faulkner’ın klasikler arasına girmiş bu kitabı; bilinç akışı tekniğiyle, ara sıra geçmişe gidip gelmeleriyle, kahramanların isim benzerlikleriyle oldukça karışık ve insanı yoran bir kitap aslında. Kitap dört bölümden oluşuyor ve her seferinde bir aile üyesi konuşuyor, erkek kardeşler ve evin kahyası. İlk bölüm kız kardeşi Caddy’i çok seven zihinsel engelli Benjy’nin bilinç akışını konu alıyor. Okunması en zor kısım herhalde Benjy’nin bölümüdür. Çünkü onun oradan oraya zıplayan, dikkatini toplayamayan karışık aklını Faulkner gözler önüne serer. Diğer bölümlerde de sırayla karakterler konuşur, sondaysa kahyalarının ailenin bu gidişle yıkılacağı ve dağılacağı hakkındaki iç diyaloğu gelir. Aslında yaşadıkları zorluklarla ve adaletsizliklerle içinizi biraz da olsun daraltacak bu roman, edebiyattaki bilinç akışı tekniği için en önemli örneklerden biridir (294 sayfa).
İzle: Sofra Sırları / Ümit Ünal
Aşk, Büyü vs. ve Ara gibi filmlerin yönetmenliğini yapmış olan Ünal’dan bana kalırsa başka bir şaheser. Bir kadının yıllar boyunca bastırdığı sessiz öfkesini ve deliliğini işliyor. Neslihan, kocası Ethem için küçükken İstanbul’dan kaçıp gelmiş ve anadolu şehrine hapis kalmış bir ev hanımıdır. Yemek yapmak dünyadaki tek amacı olan Neslihan aynı zamanda pek hayalperesttir. Kendini her fırsatta bir yemek programında sunucu olarak hayal eder. O hayal dünyasında kocası iyi biridir, onu sever, kendisi bakımlıdır ve konuşkandır. Kocası ise onun bu hallerinden pek sıkılmıştır, alt komşusuna aşık olur ve Neslihan’dan ayrılmak ister. Olan o sırada olur, Ethem boğazına yemek kaçmasıyla ölür. Neslihan ise onu kendi halinde bırakır ve işler çok daha fazla karışmaya başlar. Neslihan herkese olan sessiz öfkesini, intikamla kusar. Gittikçe daha da deliliğe doğru sürüklenir.
Dinle: The Chain / Fleetwood Mac.
Birçok ünlü şarkısı olan Amerikalı Fleetwood Mac zaten günümüzde kült rock grupları arasındadır. Grup aslında iki zamana ayrılır, biri Peter Green’in olduğu zamanlar diğeriyse Stevie Nicks’in gruba alındığı zamanlar. Bu şarkı aslında Stevie ve Linsdsey’in ilişkisine rağmen grubun dağılmamasıyla alakalı bir şarkı. İkili birbirini ne kadar sevip bir yandan da ayrılıktan sonra birbirlerine öfke duysalar da “zinciri” asla koparamadıklarıyla alakalı bir sitem aslında. Yıllardan sonra hâlâ dinlenen ve her dinleyenin hayran kaldığı bu şarkı eminim herkese belli bir heyecan ve canlılık veriyordur.
Bak ya da Gör: Three Studies for Figures at the Base of a Crucifixion / Francis Bacon
Bacon’ın acılar ve travmalarla dolu hayatını yansıtan pek çok resimden birisidir. Yıllarca göğüs gerdiği savaşlar, şiddet, homoseksüelliğine karşı aldığı yorumlar Bacon’ın çalışmalarını aslında psikanalizin bir konusu haline getiriyor. Gençliğinde yıllarca ailesinin çiftliğinde hayvanlara bakan Bacon, insanlardaki hayvani yönü resimlerine aktarıyor. Bu resim aslında hem Hristiyanlıkta hem de Yunan mitolojisinde olan figürleri temsil ediyor. İsa’nın ölümünü sessizce ve kinle izleyen üç figür bulunuyor. Diğer yorumsa, Francis’in doğruladığı yorum, bu yaratıkların intikam dolu Eumenides’ler olduğu yönünde. Aeschylus’un trajedisinde annesini öldüren bir adamı avlıyorlar. Bir yandan da Holokost dönemini, o dönemin disiplinsizliğini ve vahşetini gözler önüne sürüyor. Nükleer bombaların ve kimyasalların kurbanlara neler yaptığını anlatıyor.
Yazar: Eylül Çelik
