Bu Sese Kulak Verin…
İstanbul Kültür Üniversitesi önemli bir çalıştaya ev sahipliği yapıyor. Psikoloji ve PDR öğrencileri meslek yasasını, hak ihlallerini tartışıyor ve çözümler arıyor. Üzülerek belirtmeliyim ki çok geç kaldık bu konuda. Bugün ülkemizde şiddet ve ruh sağlığı bozulmasında ciddi bir yükseliş var. Hatta korkutucu boyutlarda… Bunu çok rahat bir şekilde halkın psikologlara iyi kanalize edilememesine bağlıyorum ve ardından sıralıyorum sizlere birkaç sebep:
Ülkemizde nitelikli psikoloji bölümü çok az ama bölüm çok(3 doktoralı öğretim üyesi bölüm açmanıza yeter..)
Popülerleşen yaşam koçları vb. sıfatların arkasına sığınan şarlatanlar çok fazla.
Ülkemizde 100bin kişiye 1.85 psikolog düşerken Avusturya’da 60, Yunanistan’da 15 psikolog düşmektedir.Hastanelerde çalışan psikolog sayısı 1350’dir.Her yıl ortalama 6 bin psikoloji öğrencisi mezun olmaktadır. Ruh Sağlı Eylem Planına göre 2023’te 100bin kişiye 6 psikolog düşmesi amaçlanmaktadır. Bu rakamlar korkutucu düzeydedir. Psikoloji mezunu çok genç vardır ve ihtiyaç da fazladır ama işe alım kesinlikle yeterli düzeyde değildir. Mesela memleketim Erzincan üzerinden konuşmak gerekirse Erzincan’ın merkez ilçe nüfusu 100 bindir. Devlet hastanelerinde 1 psikolog çalışmaktadır. Ne psikiyatrilerin ne de psikoloğun boş zamanı vardır ne de verimleri… Kendileri de bu durumdam yakınmaktadır. Şiddetin, ruhsal hastalıkların korkutucu boyutlarda artış yaşadığı ülkemizde psikologlara fırsat verilmemesi endişelendiricidir.
Psikologların yapabilecekleri çok şey ama iş tanımları çok kısıtlı.
Herkesin psikolojik danışmanlığa ihtiyacı var ama ulaşamama sıkıntısı çok.
Bugün ODTÜ’den Ezgi Çoban arkadaşımızın “Toplumsal Ruh Sağlığı Merkezleri” üzerine yaptığı sunum ve ardından PÖMYAP grubunun tasarladığı proje çok dikkatimi çekti. Kendisinin de izniyle bu sunumunu sizlerle paylaşıyorum:
Toplumsal Ruh Sağlığı Merkezleri Nedir?
Sağlık Bakanlığına ait yataklı sağlık tesislerine bağlı olarak faaliyet gösteren,
Ağır ruhsal bozukluğu olan hastalara, toplum temelli ruh sağlığı modeli çerçevesinde psikososyal destek hizmetlerinin verilmesi, takip ve tedavilerinin gerektiğinde evde sunulmasını öngören…
Kimler Görev Yapıyor?
Merkezde ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı, sosyal çalışmacı, psikolog, hemşire (…) ihtiyaç duyulan diğer unvanlarda yeteri kadar personel ilgili mevzuata uygun olarak valilikçe görevlendirilir.
Sorun Nerede?
Bu merkezlerde psikologların görev alanı dar!
Bu tür merkezler sadece ağır ruhsal bozukluğa sahip kişilere hitap etmektedir.
(Ağır ruhsal bozukluk: Bilişsel, yönetsel ve sosyal beceri alanlarındaki yıkıcı etkisi nedeniyle yeti yitimi ile giden şizofreni ve benzeri psikotik bozukluklar ve duygudurum bozuklukları gibi kronik ruhsal hastalıkları.)
Terapi ve danışmanlık hizmeti almak isteyenler peki?
Unutulmaktadır. İnsanların çok az bir kısmı ağır ruhsal bozukluğa sahiptir. Herkesin psikolojiye ve desteğine ihtiyacı vardır. Bir toplum psikolojiye ne kadar ehemmiyet verirse o derece refaha kavuşur. Son yıllarda psikologlar lehine esen olumlu rüzgarlar olsa da ruh sağlığına ehemmiyet vermiyoruz ve ardından yükselen sonuçlarsa korkutucu boyutlarda…(yüksek şiddet, depresyon, madde bağımlılığı gibi..)
Her bireye hitap etmiyor yani bu merkezler. Oysa herkes için sağlık istiyoruz bizler…
Yönergelerin Yetersizliği
Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulaması Yönergesi (2011)
Sosyal hizmet çalışanları hizmet vermekte
Psikologlar yok sayılmıştır!
Sosyal Hizmet Merkezleri Yönetmeliği (2013)
Psikolog unvanı var, ama…
Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri
Psikolog unvanı var, ama…
Neden Sorun Diyoruz?
Güvenlik birimlerine 2013 yılında getirilen ya da gelen çocukların %44.5’i suç mağduru,
Suça sürüklenen çocuk sayısı 4 yılda %68.9 arttı (2009-2013);
%41.9 bağımlılık yapan madde kullanımı
%50.2 okul terki
Çocukların az okuduğu, çok televizyon izlediği, cep telefonu ve internet kullanımının 9-10 yaşlarında başladığı,
Her gün yaklaşık 9 kişi intihar etmekte,
»Yarısının intihar nedeni bilinmemekte,
»Hastalık, aile geçimsizliği, geçim zorluğu, ilişki, ticari ve öğrenim başarısızlığı.
Engelli bireylerin;
%85.7’si sosyal yardım ve destek
%77’si sağlık hizmetleri
%40.4’ü bakım hizmetleri İSTİYOR…
Her 3 kadından 1’i, eş ya da sevgilisinin fiziksel şiddetine maruz kalmakta,
Son 10 yılda, 7000 kadın şiddet ve tecavüz olayları nedeniyle hayatını kaybetti. Bu hızlı toplumsal ruh sağlığı bozulması etkilerini çocuklar, LGBTİ bireyler, kadınlar ya da sıradan insanlar üzerinde etkilerini çok net bir şekilde gösteriyor…
Yani ne eksik?
Çocukluktan yaşlılığa tüm bireyler için;
Diğer psikolojik rahatsızlıklar
Danışmanlık
Terapi (bireysel veya grup)
Sosyal Destek
Test
Gözlem
Görüşme
Eksik Dememizin Kaynağı Nerede?
Anayasamızın;
- maddesi ‘… insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.’
- maddesi ‘ailenin huzur ve refahı ile özellikle annenin ve çocukların korunması için gerekli tedbirleri almak, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları korumak’
- maddesi ‘herkesin hayatını beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak’
- maddesi ‘gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk ve kumar alışkanlıklarından korumak’
- maddesi ‘engelli bireyleri korumak, hayatlarını kolaylaştırıcı tedbirler almak; korunmaya muhtaç çocuklar için tedbirler almak’
Vatandaş olarak…
Engelli
Yaşlı hasta
Yoksul hasta, danışan
Aile içi şiddet mağduru
İhmal-istismar- şüpheli çocuk
Sığınmacı, mülteci
Kronik bakım hastası
Alkol ve madde bağımlısı
Suçlu
OLABİLİRİM!
Ruh sağlığımız için her türlü yardımı ve desteği devlet aracığıyla elde etmek kanuni hakkımızdır. Psikoloji biliminden yaralanma hakkına sahibiz.
Psikolog olarak…
Mesleğimizi icra edebilmemiz için gerekli şartların sağlanması hakkımızdır.
Toplumdaki sorunların çoğu insan davranışıyla ilgili olduğundan, psikologlar sorunların çözümüne bilimsel yöntemlerle katkıda bulunurlar.
TORUSAM PROJESİNİN AMACI
Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri yeterli değil.
Sorun 1: Hizmet alanı dar tutulmuştur.
Sorun 2: Psikologlara yeterince yer verilmemiştir.
Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesinde aynı isimle yeniden yapılandırılsın.
İdari ve uzmanlık alanlarında görev yapacak personel bakımından ‘psikolog’ unvanına ağırlık verilsin.
Önerilen Yapıdaki TORUSAM Herkes İçin Ulaşılabilir Olursa…
Toplumsal düzen ve toplumsal ruh sağlığının güvencesi olacaktır.
Çocuk / Ergen / Yetişkin / Yaşlı / Engelli sorunları azalacaktır.
Bireysel ve sosyal gelişim, doğru iletişim, şiddeti tespit etme ve önleme sağlanacaktır.
Bağımlılık Uyuşturucu / Alkol / Bahis azalacaktır.
Sizler inanmalısınız ki bunu düzeltebilecek olanlar bizleriz… Sadece bize güvenmenizi istiyoruz…
Proje detaylarına buradan ulaşabilirsiniz.
YAZAR: Halil BABACAN
TPÖÇG Blog Yazarı | İstanbul Üniversitesi Psikoloji Öğrencisi