Savaş ya da kaç, bütün organizmamız bu düzene göre kurulu. Hayatta kalmak için tercih edebileceğimiz iki seçenek var; savaşmak ya da kaçıp uzaklaşmak. Savaşmak tercih edildiğinde beraberinde galibiyeti getirebileceği gibi, yenilgiyi de getirebilir. Yenilgiyi hangimiz ister? Geriye tek bir seçenek kaldı: kaçıp uzaklaşmak! Kaçtığımız şeylere koşar adım gidip onlarla yüzleşmemiz imkansız mı?
Maruz Bırakma Yöntemi
İşte tam bu anda elimizden tutup bizi kaçmak istediğimiz şeylerle yüz yüze bırakan bir yöntem; maruz bırakma yöntemi.
Maruz bırakma, Bilişsel Davranışçı Terapistlerin en çok tercih ettiği yöntemlerden. Yaşamımız boyunca deneyimlediğimiz anılardan bazıları hiç hatırlamak istemediğimiz, korktuğumuz, kaçıp uzaklaştığımız ya da travmatik olayların sonrasında oluşan anılar olabiliyor ve bu durum kaygı olarak geri dönüyor. Kaygıdan uzaklaşmak adına, bu olumsuz anıları hatırlatan her türlü şeyden kaçmayı seçiyoruz. Maruz bırakma yöntemi ise, kaygıya sebep olan her türlü olumsuz anıların çağrıştırdığı şeye karşı kaçmak yerine bizi yakınlaştırıyor. İtiraf etmeliyiz ki hepimiz deneyimlediğimiz olumsuz olaydan sonra o olayın tekrar yaşanmaması ve aynı izlenimi vermemesi için deneyimimizi hatırlatan en küçük detaydan bile kaçıp uzaklaştık. Peki ama nereye kadar?
Deprem gibi ağır olumsuz etkiler bırakan doğal afetleri yaşayan insanlar, karanlıktan ve kapalı ortamlardan uzak kalmaktan şikayetçi olabilirler. Böyle durumlarda terapiste, danışan bireylere maruz bırakma yönetimi uygulanır. Hatırlamak istemediği anıların her detayı seans boyunca konuşulur, zaman ile kaçtığı her şeye maruz bırakmak adına görevler verilir. Örneğin örümcekten korkan birine, örümcek fotoğrafı göstermek işe yarayabilir ya da karanlıktan ve kapalı ortamlardan kaçan birine zaman zaman karanlık ve kapalı ortamlarda bulunması önerilir. Maruz bırakma yöntemi korkunuzla aşama aşama yüzleşmenizi içerir. Uçak korkunuz olduğunu önce hayal edin, daha sonra uçak müzelerini ziyaret edebilir, ziyaretiniz sonunda da havaalanına gidebilirsiniz. Tekrarlayan biçimde yüzleşme sayesinde durumun, muhtemelen kaygılı olmasına rağmen, zararlı olmadığını fark etmeye başlarsınız. Tekrarlanan her yüzleşme sayesinde fobilerinizi kontrol edebilme hissini fark edeceksiniz. Bu durum maruz bırakma yönteminin en önemli yararıdır.
Birçok ruhsal sağlık sorunu maruz bırakma tedavisi ile tedavi edilebilmektedir. Kaygı sorunu ve travmatik deneyimleri olan kişilere bu tedavi biçimi önemli ölçüde yardımcı olabilmektedir. Bu rahatsızlıkların yanı sıra; fobiler, genel kaygı bozuklukları, panik ataklar, obsesif kompulsif bozukluk, sosyal kaygı ve travma sonrası stres bozukluğu maruz bırakma yöntemi ile tedavi edilebilmektedir.
Bu tedavi biçiminin çeşitli ruhsal rahatsızlıklar karşısındaki faydaları birçok araştırma tarafından desteklenmiştir.
- 2012 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre uzatılmış maruz bırakma terapinin askerlik veya savaş gibi durumların yol açtığı travma sonrası stres bozukluğunun tedavisinde çok iyi sonuç verdiği görüşmüştür.
- Obsesif Kompulsif Bozukluğu Kuruluşuna göre, bu rahatsızlığı olan her 10 kişiden 7’si maruz bırakma tedavisiyle belirtilerinde %60-80 arasında azalma görülmüştür.
- 2011 yılında yayınlanan bir başka çalışmaya göre ise, maruz bırakma tedavisi alan kişilerin tedavi sonrası süreçleri incelendiğinde 4 yıl sonunda danışanların %90’ında belirtilerin azaldığı görülürken, %65’i artık bir fobiye sahip değillerdir.
Elbette maruz bırakma yönetimini uygulayan kişinin- terapistin- mesleki yeterliliği ve yetkinliğinin yanı sıra, tecrübesi ile de ilişkilidir. Yeterli tecrübeye ve eğitime sahip olmayan bir terapistin uygulayacağı maruz bırakma yöntemi danışana yarar sağlamadığı gibi zarar görmesine de sebep olabilir.
Yazar: Sena Karaosmanoğlu
Kaynakça:
http://www.psikologankara.net/maruz-birakma-tedavisi-ne-icin-kullanilir.html
